16-4-2025 Slag om Groningen 80 jaar geleden

Toen en Nu foto van Tussen beide Markten in Groningen. Canadese tanks rukken op in de richting van de Grote Markt.

Fred Butterworth was een Canadese soldaat die sneuvelde tijdens de bevrijding van Groningen op 13 april 1945. Hij was de eerste Canadese militair die tijdens deze operatie om het leven kwam.

Butterworth was een kanonnier in een Shermantank die over de Paterswoldseweg reed toen een Duitse soldaat een Panzerfaust op de tank afvuurde. De granaat trof de tank, die vervolgens explodeerde en tegen de gevels van Paterswoldseweg 188 en 190 botste. Zijn mede-bemanningsleden konden de tank verlaten, maar Butterworth overleefde de aanval niet.

Hij werd aanvankelijk begraven in Groningen, maar later herbegraven op de Canadese Begraafplaats in Holten. Zijn broer, Stanley Butterworth, was op dat moment met zijn eenheid onderweg naar Groningen en hoorde pas later over het sneuvelen van Fred.

Zijn naam leeft voort, onder andere door een plaquette aan de gevel van Paterswoldseweg 188, die herinnert aan zijn offer.

Het telegram met het overlijdensbericht van Fred Butterworth dat zijn ouders ontvangen

De Slag om Groningen vond plaats van 13 tot 16 april 1945 en was een van de zwaarste stadsgevechten tijdens de bevrijding van Nederland. De stad werd verdedigd door een mix van ongeveer 7.500 Duitse Wehrmacht-soldaten, Luftwaffe, Kriegsmarine en fanatieke Nederlandse en Belgische SS'ers, maar ze waren geen partij voor de 14.000 Canadese militairen die de stad binnenvielen.

Op 13 april begon de aanval, waarbij de zuidkant van de stad als eerste werd bevrijd. De gevechten waren hevig, vooral rond de Grote Markt en het station, waar de Duitsers zich hardnekkig verzetten. Uiteindelijk werd Groningen op 16 april volledig bevrijd, een cruciale stap in de bevrijding van Noord-Nederland.

Canadese troepen rekenen Duitse soldaten in, in de Guldenstraat

Tanks van The Fort Garry Horse in de Ernst Casmirlaan in Groningen

De bevrijding van Groningen, ook wel slag om Groningen genoemd, vond plaats aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Van 13 april tot 16 april werd er gestreden tussen enerzijds Duitse Wehrmachtsoldaten, Nederlandse en Belgische SS'ers en anderzijds de gehele 2e Canadese infanteriedivisie.

Hier is een overzicht van het verloop:

Voorbereiding en eerste aanval (12-13 april 1945)

• Op 12 april rukten Canadese en Poolse troepen op vanuit Drenthe, ondanks hevig Duits verzet.

• In de nacht van 12 op 13 april werd Assen bevrijd, waarna drie Canadese brigades via Eelde richting Groningen trokken.

• De aanval begon op 13 april, waarbij de zuidkant van de stad als eerste werd bevrijd.

Gevechten in de binnenstad (14-15 april 1945)

• De Duitse verdediging bestond uit ongeveer 7.500 soldaten, waaronder Wehrmacht, Luftwaffe, Kriegsmarine en SS'ers.

• De Canadezen, met 14.000 militairen, rukten verder op naar het centrum.

• Rond de Grote Markt en het station werd hevig gevochten, waarbij Duitse troepen zich hardnekkig verzetten.

• Canadese tanks en infanterie braken door de Duitse linies en veroverden strategische posities.

Loopgravenlinies in het Stadspark

Bevrijding van Groningen (16 april 1945)

• Op 16 april werd de stad volledig bevrijd.

• In totaal sneuvelden 44 Canadese soldaten en ongeveer 130 Duitse soldaten.

• 106 burgers kwamen om het leven door de gevechten.

• De overwinning op Groningen opende de weg naar Delfzijl, een cruciale havenstad.

Canadese soldaten stellen geschut op aan de Ernst Casimirlaan in de Oranjebuurt ten westen van de binnenstad

Militair hospitaal aan de Parkweg

Canadezen in de Verlengde Oosterstraat

Ebbingebrug, aan de 1e Drift

FLAK in de straat 1e Drift, vlakbij de Ebbingebrug

Aa Kerkhof

Grote Markt

Korenbeurs aan de Vismarkt 1942 en Nu

Akerkhof 1941 en Nu

Bren-Carrier van The Royal Regiment of Canada aan het Hoornsediep bij de Parkbrug.

De gevechten aan de Parkweg in Groningen in april 1945 waren onderdeel van de Slag om Groningen, een intense strijd tussen Canadese troepen en Duitse verdedigers. De Canadezen probeerden de Parkbrug te veroveren, een cruciale doorgang naar het stadscentrum. Ondanks twee pogingen lukte dit aanvankelijk niet, maar uiteindelijk staken Canadese soldaten in bootjes het Hoornsediep over en namen de brug in. 

Tijdens de strijd om de Parkbrug sneuvelde de Canadese soldaat Thomas Joseph Warnock McCormick, behorende bij het Royal Regiment of Canada. Een plaquette op de Parkbrug herinnert aan deze gesneuvelde militair.

De omgeving van de Parkweg was het toneel van huis-aan-huis gevechten, waarbij Duitse soldaten zich verschansten in gebouwen en de Canadezen bestookten met brandkogels en granaten. Dit leidde tot zware verliezen aan beide kanten. Op 16 april 1945 gaven de Duitsers zich uiteindelijk over, mede omdat hun munitie op was. In totaal vielen er 130 Duitse en 40 Canadese slachtoffers, en de stad telde 106 burgerslachtoffers.

Vlaggen uit aan de Parkweg nadat de strijd gestreden is.

Nieuwsgierige Groningers wagen zich vlakbij Canadese soldaten terwijl er nog wordt geschoten.

De tank Phyllis boorde zich in boekhandel Cloetingh in de Ubbo Emmiusstraat.

Het gedenkteken dat Piet Strating van de ondergang redde

Een auto van de Duitsers is aan flarden geschoten.

De villa's aan de singels lopen veel schade op.

De kapotgeschoten Rabenhauptkazerne aan de Hereweg.

-Foto die Reina Burgler maakte vlak na de bevrijding.