Op zaterdag 25 juni 2022 werd gevierd dat de Waddenzee al dertien jaar de status van UNESCO Werelderfgoed heeft en was het de Dag van het Wad. Men wilde de inwoners en toeristen mee laten genieten van hoe mooi - en tegelijkertijd hoe kwetsbaar - dit gebied is.
Onze bus stond gereed bij het Lauwersnest in Lauwersoog.
In dat kader gaf Joël Stoppels van battlefieldtours.nu vanaf de locatie activiteitencentrum Lauwersnest in Lauwersoog een battlefieldtour in het gebied dat in april 1945 de Delfzijl-Pocket vormde. Delfzijl was tijdens de Tweede Wereldoorlog voor Duitsland van groot strategisch belang. Het maakte onderdeel uit van de Atlantikwall. De bunkercomplexen in Delfzijl, Nansum en Fiemel waren batterijen met kanonnen die niet alleen dienden ter verdediging van de kustlijn, maar ook om de Duitse havenstad Emden te verdedigen tegen geallieerde bommenwerpers. Vandaag de dag zijn er nog sporen zichtbaar van deze batterijen. Aan de dijk in Delfzijl tegenover het Eemshotel is een aantal jaren geleden de grote munitiebunker van Batterie Delfzijl weer zichtbaar gemaakt. Aan de dijk bij Nansum staan nog twee bunkers en vorig jaar zijn ook de nog aanwezige bunkers van Batterij Fiemel bij Termunten als gedenkplek ingericht. Het gebied tussen Groningen en Delfzijl was geïnundeerd.
Hierover heb ik in de boekencollectie het boek 'Inundatie 1944-1945 in woord en beeld. Overstroming in de gemeenten Delfzijl, Appingedam, Loppersum, Ten Boer en Slochteren'. Daarom moeten de Canadese divisies vanuit Groningen via een omweg oprukken naar Delfzijl. Hierbij trokken ze door de Groningse dorpen. Ondermeer de dorpen Woldendorp en Holwierde kwamen ondermeer zwaar onder vuur te liggen van de genoemde kustbatterijen.
In Holwierde liep de Canadese opmars vast bij de brug over de Heekt, die was opgeblazen. Een aantal dagen werden er verbitterde gevechten geleverd, waarbij het dorp voor een belangrijk deel werd verwoest.
Bij de gevechten rond Appingedam kwam Luitenant MacKenzie van de Royal Winnipeg Rifles om het leven. Zijn helm is in het bezit van onze gids Joël Stoppels en werd ons getoond. Heel indrukwekkend. Uiteindelijk bereikten de Canadezen Delfzijl en werden de kustbatterijen het zwijgen opgelegd. Pas op 2 mei 1945 gaven de Duitsers zich over.
Duitse soldaten geven zich over bij het station van Delfzijl op 2 mei 1945
Bij de gevechten van 21 april tot en met 2 mei 1945 kwamen in het Eemsmondgebied veel mensen om het leven. Tenminste 88 burgers, 102 Canadese en 185 Duitse militairen werden gedood. Hun graven zijn te vinden in hun woonplaats, op de Canadese militaire begraafplaats bij Holten of op de Duitse militaire begraafplaats te IJsselstein. Honderden anderen raakten gewond.
Canadese soldaten en burgers Delfzijl in de Marktstraat (huidige Oude Schans), 2 mei 1945
Canadese soldaten in Delfzijl.
Canadese Sherman tank bij het station van Delfzijl.
Toeloop van de bevolking in Delfzijl bij de aftocht van de Duitse soldaten.
De bevrijding van Delfzijl, Buiskoolplein richting Singel, 2 mei 1945.
Canadese militairen met hun voertuigen aan de Uitwierderweg in Delfzijl.
Canadese soldaten in de Marktstraat (huidige Oude Schans), 2 mei 1945.
Canadese militairen inspecteren een Mercedes van de SS voor het voormalige gemeentehuis aan de Landstraat, mei 1945.
Duitse militairen geven zich aan het einde van de strijd over bij het station van Delfzijl.
Delfzijl in de Marktstraat (huidige Oude Schans), 2 mei 1945.
De verwoeste haven van Delfzijl na de bevrijding.
Onze gids gaf tijdens stops een uiteenzetting van de Slag om de Delfzijl-Pocket met behulp van deze kaart.
Onze eerste stop was in Eenrum, dat op 16 april 1945 werd bevrijd.
Eenrum Toen & Nu.
Mijn vrouw bij de bus met op de achtergrond de kerktoren van Eenrum.
Deze opname maakte ik van de kerktoren van Eenrum.
De bevrijding van Eenrum op 16 april 1945. Canadese pantserwagens in het dorp dat zonder strijd werd bevrijd.
Eenrum: De Canadese bevrijders rijden met hun pantserwagens het dorp binnen.
Eenrum: Canadezen voor het gemeentehuis.
Eenrum: Canadezen op het kuispunt Raadhuisstraat-Burgemeester Wiersumstraat.
Eenrum: Canadezen voor het gemeentehuis.
Onze gids had de helm van Luitenant D.C. Mac Kenzie (Royal Winnipeg Rifles) bij zich. Een heel indrukwekkend item.
We kregen het uniformjasje van een Canadese militair te zien.
Tijdens de rit door het Groninger Hogeland, in het voormalige gebied van de Delfzijl-Pocket, kregen we een interessante uitleg van onze gids Joël Stoppels.
De tweede stop was in Holwierde. De slag om de bevrijding van Noord-Groningen vond plaats tussen 23 en 29 april 1945 en speelde zich voornamelijk af in Nansum en Holwierde. Daarbij verloren vele mensen, ook burgerslachtoffers, het leven tijdens zware beschietingen. In afwachting van de komst van de Canadezen bliezen de Duitsers de brug tussen Holwierde en Krewerd op, versperden ze toegangswegen met boomstammen en legden overal mijnen. De strijd begon op 21 april en het duurde drie dagen voordat de Canadezen de westkant van Holwierde bevrijdden. De Duitsers bliezen op 24 april de brug over de Heekt over, waardoor de oostkant van het dorp onbereikbaar werd. Bovendien gijzelde de Duitse commandant 23 mannen in de kerk. De rest van de bevolking schuilde in kelders. De strijd en de beschietingen duurden nog vijf volle dagen voordat de Canadezen op 29 april eindelijk ook de oostkant van het dorp innamen. Het aantal slachtoffers was hoog, de schade aan wegen, bruggen, kruispunten en gebouwen enorm. Holwierde was bevrijd, maar moest daarvoor een hoge prijs betalen. In het dorp herinneren twee monumenten aan die donkere tijd in de oorlogsjaren en de zware dagen van 21 april tot 2 mei 1945.
n mijn boekencollectie bevindt zich het boek 'Bezetting en bevrijding' over de geschiedenis van Holwierde en omstreken tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Op deze foto is de enorme verwoesting in Holwierde te zien.
De Canadezen legden een noodbrug aan over de rivier de Heekt die door het dorp Holwierde liep. Wat toch jammer dat de molen van Holwierde de strijd overleefde maar na de oorlog alsnog is afgebroken.
Luchtfoto van het zwaarbeschadigde dorp Holwierde met de Canadese noodbrug over het riviertje de Heekt.
Staande op de brug over de Heekt nam ik vanaf beide kanten van de brug een foto.
De brug over de Heekt in Holwierde, zoals ik het fotografeerde op 25 juni 2022.
De Stefanuskerk in Holwierde, waar de Duitse commandant alle mannen gijzelde. Onze gids vertelde de gebeurtenissen in deze kerk. Gelukkig liep dit goed af.
De ingang van de Stefanuskerk in Holwierde.
Informatiepaneel bij koperen herdenkingspaneel die herinnert aan de strijd in Holwierde in 1945.
In de Stefanuskerk hangt een koperen herdenkingspaneel die herinnert aan de strijd in Holwierde in 1945.
Plaquette met namen van gesneuvelde Canadese militairen in de Stefanuskerk te Holwierde
Onze gids vertelt over de gebeurtenissen in de kerk van Holwierde, waar de Duitse commandant 23 mannen van het dorp gijzelde.
Met aandacht luistert mijn vrouw naar het spannende verhaal in de kerk van Holwierde.
Tijdens de bevrijding van Holwierde en Delfzijl is de kerk zwaar beschadigd. Het Rijksmonument uit de 11e eeuw is in de na-oorlogse jaren hersteld. Als blijvende herinnering van dankbaarheid is onder het orgel een houten panaal aangebracht met de onderstaande tekst:
"1945 De kerk gehavend door krijgsgeweld is door offers van de gemeenschap in luister hersteld 1950"
Tenslotte kwamen we in Delfzijl waar de munitiebunker van Batterie Delfzijl weer zichtbaar is gemaakt.
De bunker in Delfzijl bevindt zich aan de dijk tegenover het Eemshotel.
