Zaterdag 18 augustus 2018 hebben we een battlefieldtour op de fiets gemaakt over het Frontlijnpad langs de Linge tussen Elst en Bemmel op uitnodiging van Bas Schoel, verbonden aan het Museum vliegbasis Deelen. Op initiatief van het Exoduscommitee is de geschiedenis van de tweede oorlog zichtbaar gemaakt met de aanleg van het Airbornepad, Frontlijnpad, Patrouillepad en Exoduspad.
Tijdens het Duits offensief in de Betuwe werd geprobeerd de Geallieerde troepen weer terug achter de Waal te krijgen. Als onderdeel van de linkerflank van deze aanval streed vooral de Duitse 10. SS Panzer-Division in dit gebied. De aanval werd echter afgeslagen door de Geallieerden, die inmiddels een sterk bruggenhoofd hadden weten te vestigen.
Enkele dagen later, op 4 en 5 oktober 1944, ondernamen troepen van de 50th Northumbrian Division een aanval op de Duitse stellingen. Doel was om de vijand terug te dringen achter het riviertje de Linge. De aanval liep echter snel vast en beide partijen groeven zich daarna in. Dit leidde tot een patstelling die tot en met april 1945 zou duren.
We starten onze fietroute bij Huissen.
Eén van de informatiepanelen die zijn geplaatst langs de route.
De tekst op informatiebord 'Verkenningspatrouille' luitdt als volgt:
De operatie Market Garden strandde omstreeks 25 september 1944 in de Over-Betuwe. Eenheden van de 10e SS-pantserdivisie Frundsberg brachten bij Elst de spits van het 30e Britse legerkorps tot staan en spoedig bleek dat een verdere opmars uitgesloten was. De Duitsers deden in de eerste dagen van oktober zelfs verwoede pogingen om de geallieerde troepen weer uit de Betuwe te verjagen. Maar de troepen van de Britse 52e Infanteriedivisie in de omtrek van Bemmel hielden stand. In oktober kreeg deze divisie ondersteuning van het 508e Parachute Regiment (P.I.R.), ook wel de “Red Devils” genoemd. Het waren 2 militairen van het 508e die op 15 en 16 oktober 1944 een huzarenstukje uithaalden. Van hun patrouille is een nauwgezet rapport opgemaakt dat in het Britse historische archief te Kew wordt bewaard. In het boek “History of the 508 Parachute Infantry” zijn de ervaringen van corporal Heath en private Smith beeldend uitgetekend.
Tussen september 1944 en april 1945 vonden over en weer vele verkenningen plaats. Daarbij vielen aak slachtoffers. Het nabijgelegen kapelletje op “De Heuvel” is gebouwd om de verschrikingen van de oorlog en de slachtoffers te gedenken. Er is ter plekke ook een luisterkei, die als onderdeel van de Liberation Route de mogelijkheid geeft informatie te verkrijgen.
Patrouillepad
Betuwe najaar 1944
Na het mislukken van de Slag om Arnhem barstte in de Over-Betuwe de hel los. Van 1 tot 4 oktober 1944 woedde een felle strijd, waarin de Duitsers probeerden de geallieerden uit de Betuwe te jagen. Dat mislukte en het front kwam langs de Linge te liggen met Bemmel en Haalderen aan de Britse kant, de rest aan de Duitse. De burgerbevolking werd in oktober verjaagd. Op 2 oktober werd de kom van Huissen getroffen door een zwaar bombardement, waarbij honderd doden vielen.
Operatie Market Garden liep in het najaar van 1944 vast in de drassige weilanden van de Betuwe. Het front kwam hier op vele plaatsen stil te liggen. Vierduizend mannen bleven achter om bezittingen te beschermen. De Betuwe was een 'manneneiland' geworden.
De Betuwe was een manneneiland geworden nadat vierduizend mannen achterbleven om hun bezittingen te beschermen.
Liberation Route: De Betuwe in de frontlinie.
Bemmel
Op 17 september 1944 begon Operation Market Garden, een gecombineerde verrassingsaanval van geallieerde luchtlandingstroepen en grondstrijdkrachten. De troepenbeweging over de grond verliep minder voorspoedig dan gedacht, waardoor uiteindelijk de strijd om de brug bij Arnhem mislukte. De kapel op De Heuvel in Bemmel, ter ere van Maria van de Bloeiende Betuwe, is in 1946 gebouwd ter nagedachtenis van hen die hun leven verloren bij de bloedige slagen die hier in september en oktober 1944 plaatsvonden en bij de oorlogshandelingen die daarop volgden tot aan de bevrijding in de lente van 1945.
De kapel op De Heuvel in Bemmel.
We fietsten naar De Heuvel bij Bemmel, het toneel van zware gevechten op 1 en 2 oktober. Vanachter de Linge ondernamen de Duitsers in deze dagen een aanval op de Britse posities rond deze boerderij.
Boerderij De Heuvel toen en nu.
Duitse tank op De Heuvel bij Bemmel.
Airbornepad
Bevrijdingsbrug over de Linge.
Frontlijnpad langs de rivier De Linge.
Schuttersputten aan de frontlijn
Frontlijnpad langs de Linge.
Duitse schuttersput aan de Linge.
Duitse schuttersput aan de Linge.
Bruggetje over de Linge.
Monument 'De Vleugel' (The Wing) aan het Frontlijnpad. De vleugel verwijst naar de intensieve vliegbewegingen en oorlogshandelingen in de region Nijmegen, Over-Betuwe, Arnhem, ook wel genoemd "Het Normandië van Nederland".
Monument 'De Vleugel' gezien vanaf de Irish Guardsbrug.
De Irish Guardsbrug bij Monument de Vleugel aan het begin van het Frontlijnpad. Na de mislukking van operatie Market Garden gaf Hitler op 25 september 1944 bevel tot vernietiging van het geallieerde bruggenhoofd in de Over-Betuwe (Het Eiland). Het grootscheepse Duitse tegenoffensief it de Duitse bruggenhoofden Elden en Huissen vond plaats in de eerste week van oktober 1944. Doelen waren de herovering van Elst en vervolgens van de Waalbrug. De aanvallen in Aam kwamen uit het noordoosten en noorden.
Het 3e infanteriebataljon en het 2de tankbataljon van de Irish Guards verdedigden Elst in de buurtschap Aam, in de Vergert en ten zuiden van de Heuvel van 28 september tot 2 oktober 1944. De Irish Guards moest ten koste van alles in Aam de Duitse aanval stoppen. Het 3e infanteriebataljon had defensieve posities ingenomen aan weerzijden van de verhoogde aarden baan van de autoweg in aanleg. De Duitse infanteristen vielen aan met gemotoriseerde kanonnen, tanks, vlammenwerpers en gevechtsgroepen in vrachtwagens. Er waren tankduels en felle man tegen man gevechten. De soldaten van de Irish Guards vervulden hun taak. Ze namen 99 Duitsers gevangen en hielden stand ten koste van 170 slachtoffers, onder wie 34 gesneuvelden.
Ter hoogte van het monument 'De Vleugel' en de Irish Guardsbrug niet ver van de snelweg Arnhem - Nijmegen, begint het frontlijnpad dat evenwijdig aan de rivier De Linge loopt richting Bemmel.
Pas op 2 april 1945 veroverden de Britten in het kader van de operatie Destroyer de Over-Betuwe. Via Gendt en Doornenburg en over de Karbrug trokken ze op richting Huissen. Toen ze die plaats om elf uur 's avonds in handen hadden, was het huidige Lingewaardse gebied bevrijd.