Op 24 november 2023 namen wij deel aan een excursie naar de Koning Willem III kazerne en een bezoek aan de 'Graeme Warrack Room'. te Apeldoorn. De Koning Willem III kazerne doet tegenwoordig dienst als opleidingscentrum van de Koninklijke Marechaussee en hoofdkwartier van het Operationeel Ondersteuningscommando van de Koninklijke Landmacht.

Er is echter een belangrijke link met operatie Market Garden.

Van 25 september tot 29 oktober 1944 werden hier gewonde Britse en Poolse krijgsgevangenen behandeld, onder leiding van de Schotse divisie-arts Graeme Warrack.

Onze gastheer was kapitein Michiel Tattersall. Na een historische introductie van de kazerne en de rol die deze locatie speelde als hospitaal in de nasleep van de Slag om Arnhem, bezochten we de 'Warrack Room', die thans is ingericht als traditiekamer. Ook bekeken we het historische cellencomplex dat ondermeer in gebruik was bij de SD in de winter van 1944/1945.

Op 21 september 1984 onthulde Graeme Warrack zelf de Airborne-plaquette aan de buitenmuur van gebouw 24, dat ook naar hem vernoemd is. 

In de avond van 24 november 2023 arriveerden wij bij de ingang van het complex van de Koning Willem III kazerne. Links het wachtlokaal. Vroeger stond er een wacht aan de poort, maar thans is er een stoplicht met slagboom die de toegang tot het terrein afsluiten.

Bij de ingang staat een pantservoertuig DAF YP 408

In het Graeme Warrack Gebouw bevindt zich de Greame Warrack Room, die we gingen bekijken.

Graeme Warrack Room

Cellencomplex

Graeme Warrack

Graeme Matthew Warrack (Edinburgh, 27 juni 1913 – Humbie, 13 januari 1985) was een Britse militair in de Tweede Wereldoorlog. Hij was plaatsvervangend divisiearts van de 1e Luchtlandingsdivisie en geniet vooral bekendheid vanwege de wapenstilstand die hij uitonderhandelde tijdens de Slag om Arnhem en zijn ontsnapping kort daarna uit krijgsgevangenschap.

Warrack was de zoon van een Schotse tandarts. Hij studeerde medicijnen en specialiseerde zich in kaakchirurgie. In 1936 studeerde hij af aan de Universiteit van Edinburgh. Hij werkte vervolgens mee in de familiepraktijk.

De Schotse arts had in 1933 dienst genomen in het Britse leger en was op het moment dat de Tweede Wereldoorlog uitbrak opgeklommen tot de rang van kapitein. Hij voegde zich in 1942 bij de nieuw gevormde luchtlandingstroepen. Zijn eerste gevechtsactie zag hij tijdens de landing op Sicilië in juni 1943.

Als onderdeel van de 1e Luchtlandingsdivisie werd Warrack op 17 september 1944 gedropt ten westen van Arnhem. Hij had op dat moment de rang van kolonel en was plaatsvervangend bevelhebber van de medische dienst van de divisie. De Britten hadden de opdracht de Rijnbrug bij Arnhem te veroveren, waarna de geallieerden snel konden oprukken naar het hart van Duitsland. De tegenstand was echter veel groter dan verwacht en de snelheid waarmee de geallieerde grondtroepen oprukten verliep veel trager dan gepland. De slagkracht van de divisie slonk snel en door gebrek aan medische middelen konden de gewonden niet goed worden geholpen. Via de SS-arts Egon Skalka kwam Warrack in contact met de Duitse generaal Wilhelm Bittrich en maakte afspraken voor een twee uur durend staakt-het-vuren op 24 september, zodat de Duitsers tweeduizend gewonde Britten weg konden halen. Zij werden krijgsgevangenen, maar konden tevens rekenen op medische zorg die hun eigen divisie op dat moment niet meer kon bieden.

Een dag later trokken de restanten van de 1e Luchtlandingsdivisie zich over de Rijn terug naar de eigen linies. Warrack bleef achter bij de Brits gewonden. Samen met ongeveer achttienhonderd gewonden en de rest van het medisch personeel werd hij overgebracht naar de Koning Willem III-kazerne in Apeldoorn waar een tijdelijk hospitaal werd ingericht. Het ziekenhuis mocht door de Britten zelf worden gerund als zij beloofden niet te ontsnappen. Kort voor 26 oktober kreeg Warrack te horen dat alle gewonden naar Duitsland zouden worden overgebracht. Daarop besloot hij zich te verstoppen in een kleine holle ruimte boven zijn kamer tussen twee muurkasten. Technisch gezien beschouwde Warrack dat niet als ontsnappen aangezien hij het ziekenhuis niet verliet. Hij brak zijn belofte aan de Duitsers dus niet. Twee weken later echter, op het moment dat de kazerne verlaten was, verliet hij Apeldoorn en trok naar het zuiden.

Tineke, zoals zij gespeeld werd in de film Arnhem: The Story of an Escape.

Na zijn ontsnapping klopte Graeme Warrack aan bij de boerderij van de familie Kröner te Otterlo. Hier werd hij opgevangen door Tineke, Warrack verbleef meestal in een door de familie gemaakt hol in het bos maar verbleef ook vaak bij de familie in huis. Hij vertrok maar keerde terug na een mislukte ontsnappingspoging als deelnemer van Operatie Pegasus II. Hij was in het gezelschap van de Amerikaanse vlieger John Low die ook had geprobeerd te ontsnappen. Uiteindelijk kon Warrack via de Biesbosch ontsnappen. In Warracks boek Tocht door het duister wordt zij uitgebreid beschreven als "Tineke".

Haar verloofde, Lodewijk Storm van 's Gravesande, was gearresteerd door de Gestapo en via kamp Amersfoort gedeporteerd naar Duitsland. Na de oorlog trouwden zij. Haar zwager Jan Storm van 's Gravesande was Engelandvaarder en sneuvelde als marineofficier tijdens de slag in de Javazee.

Tineke opent het luik van de schuilhut van Warrack. Die probeert vervolgens via de bossen te ontsnappen, samen met de Amerikaanse vlieger John Low. Uiteindelijk weet hij met een linecrossing in de Biesbos te ontkomen naar bevrijd gebied.

Warrack klopte aan bij Huize Cuandair van de familie Kröner op de weg naar Hoenderloo. De familie ving hem op en bracht hem naar de boer Wolfswinkel in Lunteren waar meer achtergebleven geallieerde soldaten waren opgevangen.

Tijdens de nacht van 19 op 20 oktober 1944 vond Operatie Pegasus I plaats. Een groep van ongeveer honderdveertig man, merendeels achtergebleven Britse troepen, trok dwars door de Duitse linies heen, stak de Rijn over en keerde terug in bevrijd gebied. Overmoedig geworden door dit succes organiseerde het Edese verzet een maand later een tweede ontsnappingspoging, operatie Pegasus II. Warrack nam hier aan deel. De actie liep echter uit op een fiasco. De groep viel uit elkaar en werd ontdekt. Slechts een handjevol bereikte de overkant van de Rijn, de meeste deelnemers werden gevangen gemaakt. Sommigen moesten hun betrokkenheid met de dood bekopen. Warrack slaagde erin zijn weg terug te vinden naar de familie Kröner, dit keer in het gezelschap van de Amerikaanse vlieger John Low.

Bij de familie Kröner werden kort daarna Duitse soldaten ingekwartierd waardoor Warrack en Low werden overgebracht naar de familie Van den Top aan de Dijkerweg 22 in Kootwijkerbroek. Via Barneveld vond hij eind januari onderdak in Huis te Maarn bij Doorn, waar hij met drie collega-chirurgen, onder wie Alexander Lipmann Kessel, bij de familie Idenburg verbleef. Een paar dagen voegde de gewonde brigadegeneraal John Hackett zich bij hen. Op 2 februari werd de groep door Loek Caspers en Johan Snoek ondergebracht in Groot-Ammers, waar de koster Gerrit Hakkesteeg hen verborg in de plaatselijke Nederlandse Hervormde Kerk. Daarna werd koers gezet richting Sliedrecht, waar hij samen met de andere artsen en Hackett per kano via de Biesbosch naar Lage Zwaluwe in bevrijd gebied zou worden overgezet.

Afsluiting van een boeiende excursie in de Willem III kazerne

Afsluiting van een boeiende excursie in de Willem III kazerne door kapitein Michiel Tattersall. Dit was uniek, want er is anders geen gelegenheid om te zien wat wij tijdens deze rondleiding mochten bekijken. En laten we hopen dat er een oplossing gevonden wordt voor de prachtige items in de Warrack Room, want het zou heel spijtig zijn als dat verloren zou gaan in de toekomst. 

Voordat we het terrein afreden zagen we nog dit monument dat herinnert aan de gevallenen onder de Koninklijke Marechaussee tijdens de Tweede Wereldoorlog.