Battlefield Tour Slag om de Waalbrug op zaterdag 8 oktober 2022. We lopen met onze battlefield gids Erik Jellema door Nijmegen en eindigden bij de Waalbrug. In de wijken rond de brug speelde zich in september 1944 een strijd af tussen Duitsers en de Amerikaanse 82st Airborne Division en de Britse Guards, die met hun tanks deel uitmaakten van het XXX Corps. In tegenstelling tot de gelijktijdige slag om de brug bij Arnhem, die op dezelfde tijd in handen van de Duitsers viel, werd de Waalbrug bij Nijmegen veroverd door de Amerikanen. Een impressie van deze tour, georganiseerd door Battlefield Tours.

De Waalbrug bij Nijmegen. Verderop de spoorbrug en de brug De Oversteek. De weg over de brug draagt sinds 2016 de naam Generaal James Gavinsingel. De oeververbinding is in november 2013 geopend en ligt ten westen van de twee bestaande Nijmeegse bruggen.

Ter herinnering aan de Waaloversteek in 1944 door leden van het US Army 504th Parachute Infantry Regiment (PIR) van de 82nd Airborne Division draagt de brug en de weg eroverheen de naam 'De Oversteek' (Eng: The Crossing). Deze naam werd door de gemeenteraad in juni 2009 officieel vastgesteld. Bij de opening waren twee veteranen uit de Tweede Wereldoorlog aanwezig, alsmede nabestaanden van de bij de actie gesneuvelde 48 militairen.

Als eerbetoon aan deze mannen is de brug uitgerust met 48 paren lichtmasten die na het aanschakelen van de stadsverlichting paar na paar van zuid (Nijmegen) naar noord (Lent) aangaan, in het tempo van een trage mars. Dit lichtkunstwerk, genaamd Lights Crossing (overstekende lichten), is bedacht door Atelier Veldwerk. Sinds 19 oktober 2014 loopt, als dagelijks eerbetoon, elke avond bij zonsondergang minimaal een veteraan de zogenoemde Sunset March over de brug tijdens het een voor een ontsteken van de 48 lichten.

Het plan van Operatie Market Garden was een airborne landing bij de bruggen van Son, Veghel, Grave, Nijmegen en tenslotte de brug bij Arnhem, terwijl gelijktijdig een grondoffensief werd ingezet vanuit België bij Neerpelt richting Valkenswaard, Eindhoven, Nijmegen en de Rijnbrug bij Arnhem, waar de Britse 1st Airborne Division met steun van Poolse Airbornes waren geland en poogden de brug bij Arnhem in handen te krijgen. Men zou dan doorstoten naar Duitsland en de hoofdstad Berlijn. Was het vanwege de Russische opmars, dat de vrees bestond dat die over de Noord-Duitse laagvlakte zouden naderen? Was het vanwege de aanhoudende aanvallen op Londen en Antwerpen met V-1 raketten vanuit ondermeer Nederland? Was het een prestigekwestie tussen de Britse generaal Montgomery en de Amerikaanse generaals? Wie zal het zeggen. De werkelijke grondslag van operatie Market Garden is nooit bekend geworden.

Sionshof
Op zondag 17 september 1944 landden de paratroopers van de 82nd Airborne Division onder leiding van generaal Gavin in de omgeving van Groesbeek. Hun belangrijkste doel was de verovering van de Waalbrug bij Nijmegen. De Amerikanen stootten snel door tot aan de rand van Nijmegen. Bij het 82e was ook de Nederlandse kapitein Arie Bestebreurtje ingedeeld. Hij had als opdracht contact te maken met het Nederlands verzet. De informatie van de verzetsmensen was bemoedigend: de Duitsers waren niet sterk vertegenwoordigd in Nijmegen.

Het beeld van de paratrooper op de gevel van het hotel herinnert nog aan deze hectische dagen in september 1944.

Hoofdkwartier
De verovering van de Waalbrug duurde nog drie bloedige dagen. Inmiddels was Sionshof het hoofdkwartier van kapitein Bestebreurtje. Ook de internationale pers streek neer in het inmiddels overvolle hotel, om van hieruit verslag te doen van Market Garden en de verovering van de Waalbrug. Het beeld van de paratrooper op de gevel van het hotel herinnert nog aan deze hectische dagen in september 1944.

Terwijl de brug bij Arnhem op 20 september 1944 weer in Duitse handen raakte, werd terzelfdetijd de Waalbrug bij Nijmegen veroverd door de Amerikaanse 82ste Airborne Divisie gesteund door tanks van de Britse Guards.

Deze kaart is uit 1944 en werd 30 jaar na de oorlog bij Nijmegen gevonden.

Strijd in de stad Nijmegen

Onze gids heeft talrijke foto's van de binnenstad voor de oorlog.

Om de Waalbrug en de spoorbrug te bereiken zijn er in de binnenstad van Nijmegen zware gevechten geleverd. Tijdens deze wandeltour bezoeken we enkele plekken waar zich die gevechten hebben afgespeeld.

Veel is er veranderd door de verwoestingen tijdens het bombardement op 22 februari 1944 en de felle gevechten op 18, 19 en 20 september 1944, maar op enkele plaatsen kon ik nog wel een vergelijkingsfoto maken. Onze gids toonde ons gedurende de tour talrijke foto's van hoe Nijmegen vroeger was en de strijd in Nijmegen.

De Waalbrug

In Nijmegen werd in 1936 een verkeersbrug gebouwd. Er lag ook een spoorbrug over de Waal, die liep over de Waal vanuit de westelijke buitenwijken. Het Nijmegen van nu lijkt niet meer op wat het vroeger was. De oude stad tussen de weg- en spoorbrug, was net een doolhof met veel nauwe straatjes. In deze oude binnenstad kwam de Amerikaanse 82e Luchtlandingsdivisie dan ook al snel in felle straatgevechten terecht.

De eerste aanval op de Waalbrug

De Amerikaanse 82ste Luchtlandingsdivisie die was geland bij het nabij gelegen dorp Groesbeek, deed op 17 september 1944 een eerste poging om de verkeersbrug en de spoorbrug in handen te krijjgen. De volgende dag werd de aanval opnieuw ingezet, maar ook deze aanval werd door de Duitsers afgeslagen. Op 19 september 1944 maakten de grondtroepen van het Britse 30e Legerkorps contact met de luchtlandingstroepen in Grave. Een gecombineerde aanval op de bruggen werd ingezet, nu met steun van tanks van de Britse Guards Pantserdivisie. Maar weer werd de geallieerde aanval net voor de bruggen afgeslagen. Duidelijk werd dat de bruggen niet konden worden bestormd. Een plan werd gemaakt om de bruggen op hetzelfde moment van beide kanten aan te vallen. Dat resulteerde in de Waal oversteek. Op 20 september 1944 stak het 504th Parachute Infantry Regimment van  de 82nd Airborne Division onder moordend vuur de Waal over. Ze slaagden erin een bruggenhoofd te vestigen op de noordelijke oever van de Waal en vanuit dit kleine steunpunt konden ze uiteindelijk de Waalbrug van Nijmegen bestormen en veroveren.

Britse engineers van de 14th Field Squadron Royal Engineers verwijderen explosieven van de Waalbrug in Nijmegen.

We hebben afgesproken elkaar te ontmoeten in hotel Credible aan de Hertogstraat in het centrum van Nijmegen.

Onze gids Erik Jellema, luitenant-kolonel der Infanterie buiten dienst leidt ons tijdens deze wandeltour door een gedeelte in de binnenstad van Nijmegen om daarna in detail de gevechten in het Hunnerpark en de Valkhof te bespreken.

In de verte is de Valkhoftoren te zien. Langs deze kruising ontsnapte Hauptsturmführer Karl-Heinz-Euling met zijn manschappen onder de tunnel door om uit het door de Amerikanen bezet gebied te ontsnappen. Lees hier meer over de bizarre ontsnapping uit de Valkhofbunker.

Dit is de Valkhofbunker, waar Hauptsturmführer Karl-Heinz-Euling met zijn manschappen zich verschanst had om vervolgens te ontsnappen en zich voor te doen als Amerikanen om zo de eigen linies te bereiken. Hij werd onderscheiden met het Ritterkreuz.

Hauptsturmführer Karl-Heinz-Euling ontving het Ritterkreuz voor zijn stoutmoedige ontsnapping door de door de Amerikanen bezet gebied in Nijmegen.

We staan hier op de plek waar zich het veldgraf van Pvt Harold E. Peterman zich bevond.

Amerikaanse soldaten van de 82nd Airborne Division lopen over de Oranjesingel in Nijmegen. Op de achtergrond is het veldgraf van Pvt Harold E. Peterman, 1st Platoon, F Company, 505th PIR, 82nd Airborne Division te zien, met daarbij ondermeer de vrouw gekleed met een witte jas, die ook op de detailfoto van het graf hieronder is te zien.

Veldgraf van Amerikaanse militair met Nederlandse burgers, Oranjesingel Nijmegen, september 1944. veldgraf van Pvt Harold E. Peterman, 1st Platoon, F Company, 505th PIR, 82nd AB Division mortar squad (mortier sectie) ter hoogte van de dansschool. Neerregenende granaatsplinters vanuit de boom, waaronder de mortierstelling is opgesteld, doden hem, woensdagmiddag 20 september 1944, tijdens de definitieve aanval op de Waalbrug.

We lopen door de Dominicanenstraat in Nijmegen naar ons volgende bespreekpunt.

Een in de bloedige strijd om de Waalbrug ernstig gewonde Amerikaan is - na een morfinespuitje - door de 'medics' van het strijdtoneel gevoerd om vervolgens per jeep naar een van de militaire hospitalen in de buiterwijken van de stad te worden overgebracht. De jeep, behorend tot de uitrusting van de vooruitgeschoven kwartiermakers van het 325ste Regiment Glider-infanterie, is door de divisiestaf voor dit werk in gebruik genomen. De foto is genomen in de Dominicanenstraat ter hoogte van de huisnummers 123 tot en met 129.  De soldaat die bij de jeep met de gewonde staat kan volgens onze gids de bataljonscommandant Vandervoort zijn.

Deze foto heb ik gemaakt op hetzelfde punt als waar de opname met de gewonde soldaat in de jeep is gemaakt in de Dominicanenstraat te Nijmegen. Er is nauwelijks iets veranderd.

Deze bewoners aan de overkant tonen belangstelling wat zich bij hen aan de overkant heeft afgespeeld. Onze gids toont hen de foto met de gewonde soldaat in de jeep.

Rond het Mariaplein en op de Berg en Dalseweg vonden hevige straatgevechten plaats tussen Duitse en Amerikaanse militairen. Hier staan we op het Mariaplein waar de Duitsers een 88 mm kanon hadden opgesteld.

Daar de Duitsers in Noord-Brabant tot tweemaal toe de Britse opmarsroute ('Hells Highway') afsneden, kon de 50ste Infanterie Divisie Northhumbrain pas in de tweede week van de operatie Nijmegen bereiken, te laat om invloed op de gang van zaken bij Arnhem uit te oefenen. Pantserwagens van het divisieverkenningsregiment trekken - de tramlijn volgend - via de Sint Annastraat naar het centrum van Nijmegen, hoek Reestraat. De letters TT op de spatborden staan voor 'Tyne and Tees', het divisie-embleem.

Brencarriers - in het spoor van de verkenningswagens - met montere, warm geklede Britten, rammelen over de Sint-Annastraat, hoek Reestraat.

Na wat puzzelen kom ik in Google Maps terecht op de Sint-Annastraat ongeveer op de hoek van de Reestraat. Gelet op de huizen zou dit ongeveer de positie kunnen zijn waar de fotograaf stond toen hij een foto nam van de brencarriers.

Dinsdag 19 september 1944, laat in de middag. De bemanning van een gepantserde Daimler verkenningwagen, behorende tot de Welsh Guards, vraagt op de Groesbeekseweg in Nijmegen, ter hoogte van huisnummer 230, de weg naar de Waalbrug aan enige Amerikaanse para's, bij toeval de staf van het 505 Regiment. De man met de stafkaart is luitenant-kolonel Ben Vandervoort. Tweede van rechts is de regientscommandant kolonel Bill Ekman. Op de achtergrond een Sherman tank ('firefly') van de Grenadier Guards.

Vergelijkingsopname van de Groesbeekseweg in Nijmegen, ter hoogte van huisnummer 230 nu.

Nijmegen, Daalsedwarsweg, dinsdagmiddag 19 september 1944. De A-colonne heeft in de Dominicanenstraat vuurcontact met de Duitsers, die op het Mariaplein enkele mitrailleurs en een 20 mm kanon hadden opgesteld. De M-3 halftracks en brencarriers van de Britten konden na dit punt weinig uitrichten tegen de sterke Duitse opstellingen.

Een konvooi van brencarriers en M3-halftracks is in de Dr. Claes Noorduynstraat in de opmars gestuit. De bemanning van de Sherman-tan rechts onderhoudt zich met para's van de Easy-Company, 506 Regiment.

Het geduchte Duitse 88 mm kanon op het toenmalige Nijmeegse Keizer Lodewijkplein, dat zoveel moeilijkheden had veroorzaakt, werd tenslotte toch uitgeschakeld en later door een buldozer aan de kant geschoven. Het stuk wijst met zijn verstomde loop naar het doel van aller inspanning: de verkeersbrug. Op de achtergrond het Hunerpark (met een zogenaamd 'Peeman'-kiosk), een fel omstreden gebied!

Getroffen Sherman-tank op de hoek Graadt van Roggenstraat en Dr. Claes Noorduynstraat in Nijmegen, mogelijk een van de drie uitgeshakelde tanks van luitenant John Mollers pantserafdeling. De overal verspreid liggende afgeschoten boomtakken geven een indruk van het hevige afweervuur dat de Duitsers op de toevoerwegen van het Keizer Lodewijkplein onderhielden.

Op dezelfde locatie maakte ik op 8 oktober 2022 deze vergelijkingsopname.

Nijmegen 19 september 1944. Een jongen fietst, ogelijk als gids, voor een Britse bren carrier uit over de St. Annastraat ter hoogte van het Canisiusziekenhuis. Een deel van de tanks van het XXX Corps nam deze route en ging niet over de Groesbeekseweg richting de Waalbrug.

Nijmegen 19 september 1944. Het 2e Bataljon van het Household Cavalry Regiment, dat tot de voorhoede van de Guards Armoured Division behoorde, wordt enthousiast begroet op de Willemsbrug.

Nijmegen 20 september 1944. Na de verovering van het postkantoor in de Van Schevichavenstraat doen Sherman tanks een poging het Hunnerpark en het Keizer Lodewijkplein bij de oprit van de Waalbrug te bereiken. Het Duitse verzet blijkt ook nu te krachtig en rond middernacht trekken de geallieerden zich terug tot nabij het postantoor. Terwijl een paar kinderen komen kijken, maakt de tankbemanning zich de volgende ochtend klaar voor een nieuwe aanval.

Nijmegen 21 september 1944. Na de verovering van de Waalbrug blijven de resten van de Duitse verdediging achter. Op het Keizer Lodewijkplein staat het 88 mm kanon die een belangrijke rol speelde bij het afslaan van de geallieerde aanvallen.

Nijmegen 20 september 1944. Een Britse tank staat aan het ein van de strijd op de hoek van de Hertogstraat en het Kelfkensbos. Bij het slotoffensief vielen Britten vanuit het westen, van achter de huizen op de achtergrond, het Valkhofpark aan. De aanvallen vanuit de Hertogstraat werden steeds bemoeilijkt door de felle Duitse weerstand en de branden in de omgeving.

Aanval op het postkantoor

Woensdag 20 september 1944: Het hoofdpostkantoor waar Britse grenadiers bezig zijn thee te zetten, een handeling die door de Amerikanen in sommige gevallen zo werd bekritiseerd.

We staan hier voor het voormalige postkantoor, thans een Albert Heijn winkel. Terwijl mijn vrouw aandachtig luistert, vertelt onze gids over de strijd die zich hier heeft afgespeeld.

De pelotons infanterie van het 1ste en 2de Bataljon Grenadier Guards, aangevuld met een peloton Amerikaanse parachutisten die generaal Gavin tijdens de opmars over de Groesbeekseweg had aangewezen rukten op naar het centrum van Nijmegen. Gegidst door de Nijmegenaar Piet Gerrits, die in een van de tanks meereed, zwenkte het konvooi de Coehoornstraat in. Bij de tweede afslag voor het park draaiden ze links de Van Getstraat in, zodat de schaduw van de huizenrij en een gunstige zonnestand aan hun zijde was. Op dat moment wist niemand nog dat ze slechts tegen de uitlopers van de Duitse verdedigingsgordel optrokken. De Shermans, vakkundig geleid door de vechtlusige luitenant J. Scott, ontpopten zich als vuurspuwende monsters. Hun houwitsers en Browning-mitrailleurs namen de Duitsers zwaar onder vuur. Na het uitschakelen van een anti-tankkanon bereikte de groep al vurend, via de Prins Bernhardstraat, de overzijde van de Oranjesingel en het postkantoor. Tot ieders verwondering was dit gebouw niet bezet door de Duitsers. Majoor Thorne besloot deze positie in staat van verdediging te brengen, temeer dat dit gebouw qua ligging en constructie uitgesproken geschikt was.

Terwijl men daar mee bezig was reed er een Humber-verkenningswagen van sergeant Berry van de Royal Engineers en schoot in snel tempo de Ziekerstraat in et op het spatbord de Nijmeegse verzetsman Jan van Hoof, met een Engelse helm op en een oranje-armband om. De rol van Jan van Hoof in de redding van de Waalbrug is nooit echt helder geworden. Zeker was wel dat zijn moedig gedrag ertoe heeft geleid dat hij als een verzetsheld wordt herinnerd. Het is niet uitgesloten dat hij na maandenlang spionagewerk het systeem van de Duitsers om beide bruggen over de Waal op te blazen heeft doorgekregen, waarvan de Britten hebben kunnen profiteren.

De Humber-verkenningswagen intussen werd getroffen door het vuur van een Duits 20 mm kanon in een voortuin op de hoek van de Lange Hezelstraat en de Kronenburgsingel. Het vloog meteen in brand. Berry en zijn chauffeur kwamen hierbij om en Jan van Hoof wist aanvankelijjk te overleven maar werd gepakt door de Duitsers en door zijn hoofd geshoten. Na de oorlog werd aan Jan van Hoof - naast een Amerikaanse en Britse onderscheiding - bij Koninklijk Besluit van 19 juli 1946 postuum de Militaire Willemmsorde toegekend voor het onschadelijk maken an de door de Duitsers onder de grote verkeersbrug over de Waal aangebrachte springlading.

Omstreeks 20.00 uur die avond kreeg de C-colonne in het postkantoor bevel van luitenant-kolonel Goulburn om aan het einde van de Gerard Noodstraat een versterkte postitie te verdedigen. De bedoeling van het Keizer Traianusplein dat de spil van de Duitse weerstand vormde, ook vanuit het westen onder druk te zetten. Door deze order zou ook een deel van majoor Thornes groep C kennis nemen met de ware kracht van de Duitse verdediging bij de Waalbrug. De commandant splitste zijn groep in tweeën en terwijl de ene helft als rugdekking aherbleef, leidde Thorne zelf de andere groep het nachtelijk duister in. Via de Van Broeckhuysenstraat en het Hertogplein begaven de mannen zich naar de door branden spookachtig verlihte Gerard Noodstraat. Deze straat, die op het pikduistere Hunnerpark uitkwam, leidde tot de dodelijke gevechten in het Hunnerpark.

Hunnerpark en de Valkhof

Op 18 september 1944, tijdens de Slag om Nijmegen, was de brug bij Arnhem nog in handen van Britse paratroepen. Daarom stak de 500 man sterke 'Kampfgruppe Euling' (bestaande uit de 1. Kompagnie SS-Panzer-Pionier-Abteilung aangevoerd door SS-Untersturmführer Werner Baumgärtel en het 2. Bataillon SS-Panzergrenadier-Regiment 19 onder bevel van SS-Hauptsturmführer Karl-Heinz Euling) over de nog intacte Waalbrug bij Pannerden de Rijn over en groeven zich in het Hunnerpark in. Deze versterkingen stelden de SS'ers in staat zich hergroeperen onder leiding van Sturmbannführer Reinhold, die zijn hoofdkwartier opzette aan de noordoever van de Waal. Zij maakten hierbij gebruik van een aantal 50mm PAK 38 (PanzerAbwehrKanone). Eén exemplaar van dit type pantserafweergeschut staat als herinnering onderaan Belvédère met de loop op de Waalbrug gericht.

Deze foto maakte ik toen we aankwamen bij het Hunnerpark in Nijmegen.

De Romeinse muur in het Hunnerpark. Nijmegen was een Romeinse vestingstad.

Aan de kant van Kelfkensbos staat ook een kiosk die in 1911 door Jan Jacob Weve is gebouwd als tramwachthuisje.

In een poging de Waalbrug te veroveren, werden door de geallieerden op 20 september 1944 in het kader van operatie ‘Market Garden’ de Valkhof-heuvel en het Hunnerpark van twee zijden aangevallen. Het park was een ruïne met loopgraven en had een antitankwal en diverse pantserafweerkanonnen. Dezelfde avond waren de Belvedere en de brug in geallieerde handen.

Niet voor te stellen wat zich heeft afgespeeld op de plaats waar we nu staan in het Hunnerpark 78 jaar geleden.

Door het Hunnenpark lopen we naar de Valkhof.

We verlaten het Hunnenpark en lopen naar de Valkhof.

Tijdens de operatie Market Garden in september 1944 bereikten de Amerikaanse paratroopers en de Britse grondtroepen de brug en stuitten zij op weerstand van de 1. Kompagnie SS-Panzer-Pionier-Abteilung 10 onder leiding van SS-Untersturmführer Werner Baumgärtel en van de 2. Bataillon SS-Panzergrenadier-Regiment 19 onder leiding van SS-Hauptsturmführer Karl-Heinz Euling.

Op 18 september 1944 stak de zogenaamde "Kampfgruppe Euling" vanuit de richting van Arnhem, ter hoogte van Huissen en Pannerden de Rijn over om zich vervolgens in te graven in het Hunnerpark.
Toen de 82nd Airborne Division op 20 september 1944 de Waal overstak ter hoogte van de elektriciteits centrale, kon de brug van zowel de noord- als zuidkant worden aangevallen. Hierdoor moesten de Duitsers de zuidelijke kant van de brug die dag opgeven.
Van de 500 man sterke ingegraven "Kampfgruppe Euling", lieten ruim 300 man het leven. Ongeveer 60 mannen werden gevangen genomen, het andere deel wist te ontsnappen. (Bron: Traces of War)

Bij de gevechten in het Hunnenpark en de Valkhof vielen op 20 september 1944 talrijke doden.

We eindigen deze tour niet op het plateau met uitzicht op de Waalbrug maar onder een boom om te schuilen voor de enige bui die we op deze verder prachtige dag op ons hoofd kregen. Onze gids heeft trouwens een originele wandelstok van een Britse militair uit de Tweede Wereldoorlog in zijn hand.

Direct na de slag: Britse troepen in het veroverde park.

Het Valkhofpark in Nijmegen was in september 1944 het toneel van felle gevechten tussen de Duitsers en de geallieerden die het, in het kader van Operatie Market Garden, op de Waalbrug hadden voorzien. Vanaf 1943 was het park door de Duitsers omgebouwd tot een magnifieke fortificatie met een uitgebreid loopgravennetwerk en drie bunkers. Twee daarvan zijn verdwenen; de derde en laatste die uitziet over de Waalbrug, lag decennia aan het oog onttrokken, tot een paar jaar geleden. Inmiddels is de bunker een publiekstrekker van de eerste orde en een monument voor de soldaten die in het park vochten en sneuvelden.

De bunker ging in oktober 2015 open voor het publiek met een expositie over de bevrijding van Nijmegen in september 1944. De bunker lag lange tijd onder het zand verscholen, maar werd aan de vergetelheid onttrokken door de vrijwilligers van de Stichting Valkhofbunker die hem weer toegankelijk wilden maken voor het publiek en de geschiedenis wilden vertellen van het Duitse vestingwerk. De mitrailleurbunker, met de Waalbrug in het schootsveld, was een van de drie bunkers in het park die daar vanaf 1943 door de Duitsers werden aangelegd om de brug te verdedigen tegen geallieerde aanvallen. De andere twee bunkers zijn na de oorlog gesloopt.

Nadat we de Valkhof doorgelopen waren en de tour beëindigd was liepen we alsnog naar het plateau vanwaar we uitzicht hadden op de Waalbrug.

Wederom maakte ik een vergelijkingsfoto. Dit keer vanaf de heuvel met de toren Belvédère met uitzicht op de Waalbrug.

Nijmegen Frontstad

Een gezin in hun schuilplaats in de winter van 1944 te Nijmegen. De lachende gezichten kunnen zijn omdat men allang blij is niet meer onder het Duitse juk te moeten leven. Of het is dat klein kind in de box, dat het gezelschap nog enigszins opvrolijkt.

Een gezin zit aan tafel in hun door bombardementen zwaar getroffen huis. Bij terugeer van evacuatie moesten velen leven in kelders, noodwoningen of vernielde huizen.

Na het bombardement van 22 februari 1944 was de oorlogsschade in Nijmegen immens.

20 november 1944: een volgeladen truck met vluchtelingen en fietsen, geëvacueerd vanuit het zuiden van Arnhem, arriveert in Nijmegen.

Neveneffect van de Operatie Market Garden: burgers vluchten uit Arnhem richting Nijmegen. 

Mannen van het MP-peloton van de 82ste Divisie op de Scheidingsweg nabij de Sint-Annastraat.

Een MP met zijn Harley-Davidson. Op de achtergrond een jeep en een weaponcarrier (Dodge truck).

Amerikaanse parachutisten van het 505de Regiment trekken zondag 24 september 1944 in linie over de Waalbrug bij Nijmegen, nadat het regiment de verdediging van deze vitale brug en onmiddellijke omgeving had gekregen.

Naast alle verwoede pogingen die de Duitsers in het werk stelden om de Waalbrug bij Nijmegen alsnogte vernielen, hinderden zij het geallieerde verkeer daarover voortdurend met storingsvuur. Deze bijzondere opnme - genomen vnaf hotel Lent - toont de inslag van twee vijanderlijke artilleriegranaten, zogenoemde 'near misses".

In de periode dat het 505 Regiment de beveiliging van de bruggen over de Waal bij Nijmegen plus een stuk rivieroever bovenstrooms kreeg toevertrouwd, bezetten de parachutisten het oude hotel Lent en het darnaast gelegen gbouw van de Internationale Scheepvaart- en Hanelsmaatschapij. Gezien de voertuigen op deze foto, hadden de para's hun transportmogelijkheden kennelijk uitgebreid: een buitgemaakte, gecamoufleerde Duitse vrachtwagen en een Citroën personenauto, waar op beide voorspatborden het regimentsnummer prijkt!