Op zaterdag 21 augustus 2021 deelgenomen aan een oorlogswandeling in Slochteren onder leiding van Chris Scholtens van Museum '40-'45 in Kolham. Indrukwekkend te horen hoeveel verzet er in die regio is gepleegd en hoe daarbij verzetsstrijders zijn omgekomen.
We verzamelen ons bij het toenmalig distributiekantoor in Slochteren.
Het pand waarin het distributiekantoor was gevestigd, ziet er nog net zo uit als in de oorlog. Tegen de aanhanger rechts staat een wit luik, dat werd opengeschoven als de bali voor het publiek werd geopend.
Daar horen we over de overval op het distributiekantoor op 21 juli 1944 door leden van de KP-Slochteren. Hierbij kwamen vier man om het leven wegens directe of indirecte betrokkenheid. Drie van de mannen staan vermeld op de gedenkplaat (foto) aan een muur van een schuur, naast het voormalig db-kantoor aan de Hoofdweg 56 in Slochteren. Het betreft Hendrik Ernst de Haan en Jan Lever, beiden kwamen dezelfde dag om het leven in een vuurgevecht met de SD nabij Eenum en Kornelis Roeters; hij werd op dezelfde dag gevangen genomen door de SD en overleed op 20 februari 1945 in het kamp Sachsenhausen. De vierde naam (het indirecte slachtoffer) wordt niet op de gedenkplaat vermeld. Het betreft Harmannus Haan uit Onstwedde. Hij werd op 22 juli 1944, de dag ná de overval doodgeschoten door de SD als represaillemaatregel, omdat de SD zijn broer Henk (Henk Brands), deelnemer aan de overval in Slochteren, niet kon vinden. Deze moord vond plaats op de familieboerderij ’Veldzicht’ van de familie Haan te Vosseberg, nabij Onstwedde.
Op de gedenkplaat wordt de vierde naam niet vermeld. Dat is een indirect slachtoffer van deze overval. Het betreft Harmannus Haan uit Onstwedde. Hij werd op 22 juli 1944, de dag ná de overval doodgeschoten door de SD als represaillemaatregel, omdat de SD zijn broer Henk (Henk Brands), deelnemer aan de overval in Slochteren, niet kon vinden. Deze moord vond plaats op de familieboerderij ’Veldzicht’ van de familie Haan te Vosseberg, nabij Onstwedde. Het kantoorpersoneel werd opgesloten in de gemeenteloods naast het distributiekantoor, maar direct na de overval, de overvallers waren er nog maar net met de buit vandoor, wist het personeel zich te bevrijden uit de loods. De overvallers hadden verzuimd het personeel te fouilleren, waardoor men de reservesleutel die de directeur van het kantoor bij zich droeg niet vond. Direct nadat het personeel zichzelf uit de loods had bevrijd werd de SD ingelicht over deze overval. Hendrik Ernst, Jan en Cornelis liepen in de val nabij Eenum. Er was ook verraad in het spel. In een persoonlijk verslag van verzetsman Henk Haan (Henk Brands) is te lezen: ”Door het verraad van een binnen de KP-Slochteren binnengedrongen koerierster werd bij de SD bekend wie ik was en waar ik oorspronkelijk vandaan kwam. Dát verraad was de grondslag voor de moord op mijn broer Harmannus,” aldus het verslag. Harmannus Haan werd zo het vierde slachtoffer van deze overval.
Gedenkplaat Harmannus Haan, aan de Vosseberg te Onstwedde
In de oorlog was dit het postkantoor.
Het pand is dezelfde gebleven.
Tijdens de wandeling houden we pauze bij het Fraeylemaborg. De Fraeylemaborg is een Groninger borg in het dorp Slochteren. De borg is gelegen in een ongeveer 31 hectare groot landgoed, in aanleg hoofdzakelijk daterend uit de 19e eeuw. Het parkbos is in het begin van de 19e eeuw gewijzigd in de romantische Engelse-landschapsstijl.
Woning van verzetsman Hendrik Veldhuis aan de hoofdweg D 13 in Slochteren. Beroep: Technisch ambtenaar PTT radio distributie. Zat diep in het verzet. Schuilnamen: Henk, blonde Henk, Vosje. Verzetsactiviteiten: Vrij Nederland en Trouw, 'alarmsysteem bij hem thuis' lid van de KP-Slochteren, pleegde sabotage. Vervaardigde valse sleutels. Duikadres voor de gebroeders Westland, mevrouw Westland en Klaas Woltjer. Overleden in Neuengamme op 2 januari 1945.
Overlijdensbericht Hendrik Veldhuis
Het Hooge Huis 9 mei 1945
Het Hooge Huis 21 augustus 2021
Waar we nu als groep staan voor Het Hooge Huis, stonden op 14 april 1945 de Canadese bren Carriers.
De Canadezen arriveerden in Winschoten op 13 april 1945. Onder hen de Canadese aanvoerder van het 1e Legerkorps Generaal Crerar met hoge officieren. Hier poseren ze voor de woning van notaris Denijs te Slochteren in mei 1945. Generaal Crerar, bevelhebber van het 1ste Canadese Legerkorps verbleef kort na de bevrijding in het huis van notaris Denijs te Slochteren in mei 1945. In dit statige huis speelden zich bizarre taferelen af, waarbij Canadezen allerlei kapriolen uithaalden om zich af te reageren door veel te drinken en te feesten. Een voertuig ramde de voorgevel, waarbij op de foto rechts de beschadigde voorpost nog te zien is.
De voorzijde van de voormalige notariswoning, waar generaal Crerar en enkele hoge officieren poseerden.
In de serre van de voormalige notariswoning overleed waarschijnlijk de koerierster Anje Zwerver, die geraakt werd door vuur van geallieerde vliegtuigen, die per ongeluk op de Canadese troepen in de hoofdstraat schoten.
In het huis van notaris Denijs speelde zich nog een ander drama af. Van Anje Zwerver is weinig bekend alleen dat ze al vroeg actief was als koerier voor het
verzet en de knokploegen. Anje's levenseinde was een noodlottig einde.
Bij de bevrijding van Slochteren reden geallieerden door de Hoofdstraat waar ze door eigen vliegtuigen werden aangezien voor vijandige troepen. Deze vliegtuigen namen de colonne onder vuur met 20mm kanonnen waarbij vele burgers werden geraakt, Anje werd ook geraakt. Ze werd met de grootste spoed naar een aangrenzend huis van notaris Denijs gebracht werd. Helaas kon men daar alleen nog maar vaststellen dat ze reeds aan haar verwondingen was overleden. Anje was 18 jaar toen ze
gedood werd.
Gedurende de wandeling toont onze gids een schat aan informatie, afkomstig uit zijn oorlogsmuseum in Kolham. Zo zien we documenten en foto's, zoals deze van de bevrijding van Slochteren.
Tenslotte laat de gids ons een kompas zien, afkomstig uit een bij Slochteren op 5 januari 1943 neergestorte Duitse bommenwerper, de Dornier Do-88.
