12-5-2024 Bezoek aan expositie van Bevrijdingsmuseum Noord Nederland in Woudbloem
Een stralende zomerdag in mei. Vandaag volgen we een mooie route binnendoor naar Woudbloem. Op zo'n dag ontdek je hoe mooi en wijds de provincie Groningen is.
Onze rit gaat naar de voormalige aardappelmeelfabriek in Woudbloem, gelegen niet ver van Slochteren. Het thema is Oorlog en Bevrijding Gemeente Slochteren 1940-1945. Met informatiepanelen, video's en voorwerpen die herinneren aan die donkere oorlogsjaren. Indrukwekkend vinden we het monument van de drie van Woudbloem. Drie dappere werknemers van genoemde aardappelmeelfabriek die het waagden in verzet te komen tegen de rücksichtslose maatregel van de bexetter dat alle Nederlandse militairen die na de capitulatie in 1940 uit het leger waren ontslagen, zich opnieuw moesten melden voor krijgsgevangenschap in Duitsland, wat een tewerkstelling in de Duitse oorlogsindustrie inhield. Landelijk braken stakingen uit en ook in de fabriek in Woudbloem. De bezetter probeerde op een vreselijke manier de stakingen te breken door vele arbeiders te executeren. Zo ook de drie van Woudbloem op het terrein waar wij nu lopen.
De hele sfeer is er naar. Alsof we even een beetje terug zijn in die donkere oorlogsjaren in Slochteren en omgeving. In de expositie staan items uit de oorlog, waaronder een fiets en een radio, waarnaar vanaf 1942 stiekum geluisterd moest worden. Het bezit van een radio was verboden. Je kon dus niet meer naar zowel de officiële zenders luisteren die beheerst werden door de Duitse censuur noch naar de BBC of Radio Oranje met nieuws en berichten voor de ondergrondse vanuit Engeland.
Mobilisatie 1939
In augustus 1939 waren de internationale spanningen zo hoog opgelopen dat de Nederlandse regering besloot tot mobilisatie. Deze vóór-mobilisatie ging vooraf aan de algehele mobilisatie op 23 augustus 1939.
De ondertekening van een niet-aanvalsverdrag door Duitsland en Rusland op 24 augustus 1939 leidde dan toch eindelijk tot voormobilisatie: het oproepen van het deel van de krijgsmacht dat nodig was om tot algehele mobilisatie over te gaan.
De algehele mobilisatie volgde op 28 augustus 1939 en binnen enkele dagen waren 280.000 soldaten op hun post. Het leger had verder nodig 30.000 paarden, 12.000 vrachtauto’s en 1600 personenauto’s en die werden gevorderd bij de burgers. De Waterlinie werd op voorbereidingspeil gebracht en de Grebbelinie werd verbeterd. Zo nu en dan werden er ook oefeningen gehouden, maar meestal hadden de soldaten niets nuttigs te doen.
Om de verveling bij de soldaten te verdrijven was er een aparte legerafdeling Ontwikkeling en Ontspanning in het leven geroepen. Men organiseerde o.a. spelavonden, sportwedstrijden en concerten. Artiesten hadden het moeilijk gehad tijdens de crisisjaren en de mobilisatieperiode vormde voor hen een nieuwe bron van inspiratie. Veel muzikanten kregen de mogelijkheid om weer op te treden, deze keer in legerplaatsen door het hele land. Lou Bandy had veel succes met liedjes als ‘Ratsch, kuch en bonen’ en ‘Wie heeft er suiker in de erwtensoep gedaan’. Van oktober 1939 t/m mei 1940 werd De Wacht - Weekblad voor de gemobiliseerde weermacht uitgegeven. Op 10 mei 1940 werd de illusie van Nederlandse neutraliteit ruw verstoord. De mobilisatie had voor de grensbataljons en de vliegveldbewaking dertien maanden geduurd, voor de overige soldaten ruim acht maanden.
Altijd gedacht dat was éénmaal en hoeven we hopenlijk niet weer mee te maken. Maar sinds 2022 toen Rusland zich een agressieve oosterbuur toonde door Oekraïne binnen te vallen en gezien de voortgaande ontwikkelingen in deze oorlog en de uitspraken van militairen en politici in de afgelopen maanden begin ik me toch wel meer zorgen te maken. Deze tijd begint steeds meer te lijken op de internationale toestand van 1939. Laten we hopen dat een oproep als deze niet weer gedaan moet worden.
Radio in de oorlog
Bijzonder vind ik dit boek in hun museumshop over het radiotoestel in de Tweede Wereldoorlog.
Veel lezenswaardige informatiepanelen met rondom de items uit de Tweede Wereldoorlog.
Er worden ook video's afgespeeld met ooggetuigenverslagen van mensen die het nog hebben meegemaakt.
Let op de geboeide blik van mijn vrouw terwijl zij aan het lezen is. Na meer dan 40 jaar huwelijk is zij ook wel een beetje behept met mijn interesse in de Tweede Wereldoorlog.
Inundatie
We zien Ties Groenewold van Oorlogsmuseum Middelstum op een video over de inundatie van het noorden van de provincie Groningen. Een deel van de tentoonstelling is hieraan gewijd. De Inundatie van het Noorden van de provincie Groningen vond plaats rond de laatste dagen van september 1944. De Duitsers wilden met deze actie de weg naar Appingedam en Delfzijl onbegaanbaar maken voor de oprukkende geallieerden.
De inundatie van 1944-1945 werd door de Duitse bezetter in Nederland geïnitieerd om mogelijke aanvallen van de geallieerden af te slaan. In mei 1945 stond ongeveer 250.000 hectare (ha) ofwel 9% van het Nederlandse grondgebied onder water. Vooral gebieden in Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland en Groningen kwamen onder water te staan. De inundatie was een verdedigingsmaatregel waarbij sluizen werden geopend en gemalen stilgezet om land onder water te zetten. De schade was aanzienlijk, maar het diende als een strategische zet om de geallieerden te ontmoedigen.
Een publicatie over de indundatie van Noord Groningen in de shop van het Bevrijdingsmuseum Noord Nederland.
Klokkenroof
De rol van het vliegtuig
Verzet
Baileybrug
Voedselvoorziening en Distributie
Hulpmiddelen om ondanks het gebrek aan alles toch nog wat te kunnen vermalen om er iets eetbaars van te maken. Tulpenbollen eten was in de hongerwinter van 1944 geen uitzondering. De mensen op het platteland hadden dan nog het geluk dat ze zelf wat groente en aardappels konden verbouwen, maar in de steden met name was het een enorme ellende door die honger. En toen de kou er ook nog in kwam, werd in de steden vooral massaal gesloopt om toch maar de houtkacheltjes te kunnen verwarmen.
Bevrijding
Bevrijdingsfeest in Loppersum